การเผาเทียนเคราะห์ช่วงสงกรานต์
บทนำ
การเผาเทียนเคราะห์เป็นที่มาของประเพณีที่มีการแต่งงานและบำเพ็ญกุศลในช่วงสงกรานต์ของคนไทย การเผาเทียนเคราะห์นั้นเป็นการเชื่อว่าจะมีบุญคุณและโชคลาภที่จะเข้ามาเกี่ยวข้องกับการเผาเทียนนั้นโดยเฉพาะ โดยประเพณีการเผาเทียนนี้จะมีรายละเอียดต่างๆ ที่ต้องรู้จัก เพื่อให้สามารถทำได้อย่างถูกต้องและสมบูรณ์
การเผาเทียนเคราะห์
เทียนเคราะห์คืออะไร
เทียนเคราะห์คือเทียนที่มีการเผาขึ้นเพื่อเชื่อว่าจะเป็นการบูชาของวิญญาณของผู้ตายและวิญญาณที่ต่างๆ ที่สามารถมีอิทธิพลในชีวิตของมนุษย์ได้ โดยทั่วไปแล้วการเผาเทียนเคราะห์นั้นมีวัตถุประสงค์เพื่อเบิกบานใจของวิญญาณ และเชื่อว่าจะได้รับโชคลาภและความสำเร็จในชีวิต
วันเวลาและสถานที่ที่ทำการเผาเทียนเคราะห์
การเผาเทียนเคราะห์จะจัดขึ้นในช่วงเดือนเมษายนถึงพฤษภาคมของทุกปี โดยส่วนใหญ่จะจัดในวันเสาร์แรกของเดือนพฤษภาคม ซึ่งเป็นวันที่หนึ่งของงานสงกรานต์ที่มีความสำคัญในประเทศไทย
สถานที่ที่จะทำการเผาเทียนเคราะห์นั้น จะแตกต่างกันไปตามภูมิภาคและวัฒนธรรมของแต่ละพื้นที่ แต่ส่วนใหญ่จะเป็นบริเวณศาลเจ้า หรือที่เรียกว่าเจ้าศีรษะ ซึ่งเป็นสถานที่ที่มีความศักดิ์สิทธิ์และเป็นที่เคารพสักการะของชาวไทย
วิธีการเผาเทียนเคราะห์
การเผาเทียนเคราะห์นั้นมีขั้นตอนการทำที่แตกต่างกันไป แต่ส่วนใหญ่จะประกอบด้วยขั้นตอนดังนี้
การตรวจสอบวันที่และเวลาที่จะทำการเผาเทียนเคราะห์ โดยทั่วไปจะทำการตรวจสอบด้วยการหาวันพระของปีนั้นๆ
เตรียมเทียนเคราะห์ โดยใช้วัสดุประกอบหลายชนิด เช่น ไม้สัก ไม้ป่า หญ้าแห้ง กระดาษเปียก หรือผ้า
นำเทียนเคราะห์ไปวางที่เจ้าศีรษะ ซึ่งเป็นสถานที่ที่มีความเป็นมงคล
การเผาเทียนเคราะห์ในช่วงสงกรานต์ถือเป็นการทำบุญและอุทิศตนเพื่อเรียกดวงวิญญาณของบรรพบุรุษและบรรพชุม โดยมีหลายประโยชน์และความหมายต่อสังคมไทยดังนี้
รักษาวัฒนธรรมไทย: เผาเทียนเคราะห์เป็นประเพณีที่มีความสำคัญอย่างมากในวัฒนธรรมไทย การจัดงานเผาเทียนเคราะห์ช่วงสงกรานต์ช่วยให้วัฒนธรรมไทยนับถือและรักษาได้ต่อไป
กำจัดความเสี่ยงจากเชื้อไวรัส: การเผาเทียนเคราะห์ในช่วงสงกรานต์จะช่วยกำจัดเชื้อไวรัสและโรคต่างๆ เนื่องจากการเผาไฟจะทำให้เกิดความร้อนสูงที่สามารถฆ่าเชื้อไวรัสได้
สร้างความเชื่อมั่นในการใช้ชีวิต: เผาเทียนเคราะห์ในช่วงสงกรานต์ถือเป็นการล้างตัวและจุดประสงค์ของการทำบุญ นอกจากนี้ยังมีความหมายว่าเป็นการรับรู้ถึงความสำคัญของชีวิตและเชื่อมั่นในการใช้ชีวิตอย่างมีสติ
เชื่อมความสัมพันธ์ระหว่างชุมชน: การเผาเทียนเคราะห์เป็นงานประเพณีที่ทำให้ชุมชนมีโอกาสมาพบปะกัน
เทียนเคราะห์มีหลายประเภทตามวัตถุประสงค์และลักษณะการใช้งาน โดยรวมแล้ว เทียนเคราะห์จะแบ่งออกเป็น 3 ประเภท ดังนี้
เทียนเคราะห์สำหรับแสดงน้ำตาล: เป็นเทียนที่ทำจากน้ำตาลและขนมสังขยา ใช้ส่งเสริมความหวัง และความรื่นเริงในชีวิต
เทียนเคราะห์สำหรับแสดงความเคารพและเชื่อถือศาสนา: เป็นเทียนที่มีการใช้สัญลักษณ์ของศาสนา เช่น เทพเจ้า พระเจ้า หรือเทวดา เพื่อแสดงความเคารพและเชื่อถือศาสนา
เทียนเคราะห์สำหรับใช้ในงานศพ: เป็นเทียนที่ทำขึ้นมาเพื่อใช้ในงานศพ โดยจะมีการใส่สัญลักษณ์หรือภาพถ่ายของผู้เสียชีวิตเข้าไป และมีสีขาวหรือสีดำเป็นสีหลัก
นอกจากนี้ยังมีเทียนเคราะห์อื่นๆ เช่น เทียนเคราะห์สำหรับปล่อยคาราวาน หรือเทียนเคราะห์สำหรับส่งเสียงดนตรีในงานเฉลิมฉลองแต่งงาน ขึ้นอยู่กับวัตถุประสงค์และการใช้งานของแต่ละชนิดของเทียนเคราะห์
การจุดเทียนเคราะห์สามารถจุดได้ทั้งที่บ้านและที่วัด แต่การจุดที่บ้านอาจมีความแตกต่างกันได้ตามภูมิปัญญาของแต่ละพื้นที่ แต่โดยทั่วไปแล้ว การจุดเทียนเคราะห์ที่วัดจะมีขั้นตอนและกิจกรรมที่ซับซ้อนมากกว่าการจุดที่บ้าน โดยจะมีการใช้วัตถุประสงค์ที่ต้องการให้เทียนเคราะห์มีพลังและอำนาจมากที่สุด ในการจุดเทียนเคราะห์ที่วัดจะมีการปฏิบัติตามวิธีการที่เป็นไปตามประเพณีและสุขภาพจิตของผู้ที่จะมาจุดเทียนด้วย นอกจากนั้น มีเครื่องมือสำหรับจุดเทียนที่วัดใช้ เช่น พระกุศล เสียงดนตรี และการบูรณะที่มีลักษณะเฉพาะของวัดเท่านั้น ในขณะที่การจุดที่บ้านอาจจะใช้วัตถุประสงค์ที่มีอยู่ในบ้านหรือในสถานที่ใกล้เคียง และมีขั้นตอนการจุดที่เรียบง่ายกว่า
ความเชื่อเกี่ยวกับเทียนเคราะห์จะแตกต่างกันไปตามภูมิภาคต่อไปนี้คือความเชื่อเกี่ยวกับเทียนเคราะห์ในแต่ละภาค:
ภาคเหนือ: คนภาคเหนือเชื่อว่าเทียนเคราะห์เป็นการชักจิตใจของผู้ตายและนำพาวิญญาณไปสู่สวรรค์ และเป็นการช่วยเหลือให้วิญญาณมีความสงบสุขและพักผ่อนจากการตายเป็นเหตุให้เจ็บปวด ภาคเหนือมีเทียนเคราะห์ประเภทต่าง ๆ เช่น เทียนหลวงพ่อขุนแผน และเทียนผีเสื้อ
ภาคอีสาน: คนอีสานเชื่อว่าการจุดเทียนเคราะห์ช่วยให้วิญญาณของผู้ตายสามารถกลับมาเยี่ยมเยือนครอบครัวได้ และช่วยให้วิญญาณมีแรงขึ้นในการต่อสู้กับการเป็นผี ภาคอีสานมีเทียนเคราะห์ประเภทต่าง ๆ เช่น เทียนผี และเทียนพระเจ้าทุกชนิด
ภาคกลาง: คนภาคกลางเชื่อว่าการจุดเทียนเคราะห์ช่วยให้วิญญาณของผู้ตายไปต่อไปในชั้นสูงของพระธรรม และเป็นการเสริมสร้างบุญคุณ ภาคกลางมีเทียนเคราะห์ประเภทต่าง ๆ เช่น เทียนผีเสื้อ และเทียนพระที่นั่ง
ภาคใต้: คนภาคใต้เชื่อว่าการจุดเทียนเคราะห์เป็นการให้กำลังใจและพลังให้กับวิญญาณของผู้ตาย และช่วยให้วิญญาณของผู้ตายสามารถพบกับผู้ที่ตายแล้วและอยู่ในโลกคนได้ ภาคใต้มีเทียนเคราะห์ประเภทต่าง ๆ เช่น เทียนพระธาตุ และเทียนโบราณ
โดยรวมแล้ว การเผาเทียนเคราะห์เป็นประเพณีที่มีความสำคัญในวัฒนธรรมไทยและมีความเชื่อเกี่ยวกับเทียนเคราะห์ที่แตกต่างกันไปตามภูมิภาคของแต่ละท้องถิ่นในประเทศไทย
สีของเทียนเคราะห์จะแตกต่างกันไปตามวันเกิดของผู้ที่ถูกเผาเทียนเคราะห์ โดยจะมีการใช้สีต่าง ๆ ในการเผาเทียนเคราะห์ในแต่ละวัน เช่น
วันอาทิตย์: เทียนสีแดง
วันจันทร์: เทียนสีเงิน
วันอังคาร: เทียนสีทอง
วันพุธ: เทียนสีเขียว
วันพฤหัสบดี: เทียนสีเหลือง
วันศุกร์: เทียนสีน้ำตาล
วันเสาร์: เทียนสีม่วง
สีของเทียนเคราะห์เป็นสิ่งที่สำคัญในการเผาเทียนเคราะห์ เนื่องจากเชื่อว่าสีเหล่านี้จะช่วยดึงดูดและดักจับวิญญาณของผู้ตายให้กลับมายังเทียนได้ง่ายขึ้น แต่สำหรับบางท้องถิ่นอาจจะมีการใช้สีของเทียนเคราะห์ไม่เหมือนกันกับที่กล่าวมาข้างต้น ซึ่งเป็นเรื่องขึ้นอยู่กับความเชื่อและประเพณีของแต่ละท้องถิ่นด้วย
การเผาเทียนเคราะห์เพื่อบูชาโชคเป็นการทำในหลายๆ ท้องถิ่นของไทย โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อขอความโชคดี โชคลาภ และความสำเร็จในชีวิต นอกจากนี้ยังมีวัตถุประสงค์ในการเผาเทียนเคราะห์เพื่อขอความปลอดภัยในการเดินทาง หรือความสุขภาพที่ดีของผู้เผาเทียนเคราะห์เอง
การจุดเทียนบูชาโชคมักจะเลือกวันและเวลาที่เหมาะสม เช่น วันเสาร์หรือวันพระ และช่วงเวลากลางคืนหรือตีหนึ่ง เนื่องจากเชื่อว่าจะช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการขอโชคและความสำเร็จได้มากที่สุด
ในการเผาเทียนเคราะห์บูชาโชค อาจจะมีการใช้เทียนเคราะห์ในรูปแบบต่างๆ เช่น เทียนสีแดงหรือเหลืองที่เป็นสัญลักษณ์ของโชคลาภ หรือเทียนที่มีรูปลักษณ์ของเทพเจ้าหรือพระองค์ใหญ่ ๆ เพื่อขอความกรุณานำโชคและความสำเร็จให้กับผู้ที่เผาเทียนเคราะห์
นอกจากนี้ยังมีการใช้พิมพ์ชื่อหรือสิ่งของที่ต้องการให้โชคดีและประสบความสำเร็จเข้าไปในเทียนเคราะห์ด้วย ซึ่งการใช้พิมพ์ชื่อหรือสิ่งของนั้นถือเป็นการเพิ่มประสิทธิภาพในการบูชา
การบูชาเทียนเคราะห์เป็นการสักการะและเคลื่อนไหวจิตใจเพื่อเชื่อมต่อกับพระองค์ และขอพรหรือตรัสคำอวยพรให้กับพระองค์เพื่อสร้างความสุขและโชคลาภในชีวิต ดังนั้นการบูชาเทียนเคราะห์จึงเป็นการสำคัญในวัฒนธรรมไทยและเป็นประเพณีที่มีความสำคัญในชีวิตประจำวันของคนไทย โดยทั่วไปแล้วการบูชาเทียนเคราะห์จะเริ่มต้นด้วยการสักการะและใส่ผ้าขาวล้างหน้าทำให้จิตใจสงบ จากนั้นจึงจะเป็นการจุดเทียนเคราะห์และอ้อนวอนขอพรหรือตรัสคำอวยพรต่อพระองค์ ส่วนใหญ่การบูชาเทียนเคราะห์จะเป็นการบูชาเทียนเคราะห์แบบน้ำหนัก โดยใช้ของที่ซื้อมาจากศาลและใส่ไว้ในชามเทียนเคราะห์เพื่อส่งเสียงพรหมจรรย์ให้พระองค์ ซึ่งการบูชาเทียนเคราะห์นั้นยังสามารถเพิ่มความสุขและความร่วมมือระหว่างคนในชุมชนได้ด้วยการเชิญชวนผู้อื่นให้เข้าร่วมและทำการบูชาร่วมกัน
ราคาเทียนบูชาโชคและเทียนเคราะห์มักจะแตกต่างกันไปตามสถานที่ และปริมาณของของในชุดบูชา โดยทั่วไปแล้ว ราคาเทียนบูชาโชคจะอยู่ในช่วง 100-500 บาท ส่วนราคาเทียนเคราะห์จะอยู่ในช่วง 500-3,000 บาทขึ้นอยู่กับประเภทของเทียนและปริมาณของของในชุดบูชา อย่างไรก็ตาม การซื้อเทียนบูชาโชคและเทียนเคราะห์นั้นไม่ใช่เรื่องสำคัญเท่ากับความเชื่อและความสำคัญของการบูชาเทียน และผู้ซื้อควรมีความเห็นอกเห็นเป็นอย่างมากเกี่ยวกับราคาในสถานที่ที่ซื้อ เพื่อหลีกเลี่ยงการโดนขายเทียนที่มีราคาเกินกว่าความเหมาะสม และการสนับสนุนศาสนาและวัฒนธรรมควรมีวัตถุประสงค์เป็นหลัก ราคาเทียนบูชาโชคและเทียนเคราะห์ขึ้นอยู่กับขนาดและความซับซ้อนของเทียนเคราะห์ รวมถึงวัสดุประกอบที่ใช้ในการจัดเทียนเคราะห์ด้วย ในบางที่อาจมีเทียนเคราะห์ขนาดใหญ่และมีการใช้วัสดุประกอบที่หลากหลาย เช่น ผ้าไหม ดอกไม้ ทองคำ และเพชร เป็นต้น จึงทำให้ราคาสูงขึ้น
อย่างไรก็ตาม ราคาเทียนเคราะห์ที่ซื้อจากศาลหรือห้างสรรพสินค้าจะอยู่ในช่วงราคาที่คงที่และไม่สูงมาก ส่วนราคาเทียนบูชาโชคจะขึ้นอยู่กับขนาดของเทียนและวัสดุประกอบที่ใช้ โดยธรรมชาติแล้วราคาเทียนบูชาโชคจะสูงกว่าเทียนเคราะห์เล็กๆ แต่ก็ยังไม่เกินข้อจำกัดทางเงินหรือสรรพคุณของผู้บูชา
การเผาเทียนเคราะห์เป็นงานประเพณีที่มีความสำคัญมากในประเทศไทย โดยมีขั้นตอนการเผาเทียนเคราะห์ ดังนี้
- ตรวจสอบวันที่และเวลาที่จะทำการเผาเทียนเคราะห์ เนื่องจากการเผาเทียนเคราะห์จะต้องใช้เวลาประมาณ 2-3 ชั่วโมง และต้องเผาในเวลาที่เหมาะสม ดังนั้นจึงจำเป็นต้องตรวจสอบวันที่และเวลาที่เหมาะสมสำหรับการเผาเทียนเคราะห์ก่อนทำการเผาจริง
- เตรียมเทียนเคราะห์ การเตรียมเทียนเคราะห์ต้องใช้วัสดุอย่างมากมาย เช่น ไม้ขีด เทียน เนย ขนม ผลไม้ และเงินทอง
- นำเทียนเคราะห์ไปวางที่เจ้าศีรษะ หลังจากเตรียมเทียนเคราะห์เสร็จแล้ว ต่อไปจะนำเทียนเคราะห์ไปวางที่เจ้าศีรษะ เพื่อแสดงถวายความอาลัยและเรียกดวงวิญญาณของบรรพบุรุษและบรรพชุม
- เผาเทียนเคราะห์ ในท้ายที่สุดจะทำการเผาเทียนเคราะห์ให้ไฟไหม้และดับลงด้วยการรดน้ำให้เหลือเพียงเถ้าโขลง หลังจากเผาเทียนเคราะห์เสร็จแล้ว จะมีการบริจาคของ
การหล่อเทียนเคราะห์เป็นกระบวนการที่จะต้องทำให้เทียนเป็นรูปทรงที่สมบูรณ์และสวยงาม เพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่ดีเมื่อนำไปใช้บูชา ดังนั้นในการหล่อเทียนเคราะห์จึงต้องมีขั้นตอนและวิธีการที่ถูกต้องและมีความเชี่ยวชาญ
ขั้นตอนในการหล่อเทียนเคราะห์ประกอบด้วย
การเตรียมอุปกรณ์: ต้องเตรียมอุปกรณ์ที่จะใช้ในการหล่อ เช่น กากเทียน ปูนขาว ปูนทับหมูกำมะถัน เชือก สายไหมพรม สีน้ำมัน และอุปกรณ์อื่นๆ ตามความเหมาะสม
การเตรียมเทียน: ใช้กากเทียนผสมน้ำให้เข้ากันและนำมากลบรูปทรงที่ต้องการ โดยจะต้องเตรียมตัวเทียนให้มีความสมดุลและสวยงาม ซึ่งอาจจะใช้การเจียระไนเทียนเพื่อให้มีรูปทรงสมบูรณ์แบบ
การลงปูนขาว: เทียนที่ถูกกลบรูปแล้วจะต้องถูกลงปูนขาวเพื่อให้สีสันสวยงามและเหมือนจริง
การติดตกแต่ง: เทียนที่ถูกลงปูนขาวแล้วจะต้องนำมาตกแต่งด้วยสีน้ำมัน หรือใช้สีทองคำ และทับหมูกำมะถันเพื่อให้ดูสวยงามและน่าสนใจ
การขึ้นสายไหมพรม: เทียนที่ถูกตกแต่งแล้วจะต้องขึ้นสายไหมพรมเพื่อให้เทียนเคราะห์เป็นไปตามประเพณีและเป็นการเชื่อมั่นในความเป็นจริงของการบูชาเทียน เราสามารถหาสายไหมพรมได้จากที่ขายวัตถุดิบการทอไหม โดยจะต้องเลือกไหมที่มีสีสันสดใสและมีความละเอียดอ่อน จากนั้นนำไปผ่านกระบวนการทอและตัดเป็นชิ้นยาวประมาณ 2-3 เมตร จากนั้นนำมาผูกเหนือเทียนเคราะห์ เพื่อให้เทียนดูสวยงามและน่าเชื่อถือมากยิ่งขึ้น
การบูชาเทียนเคราะห์นั้นสามารถทำได้โดยมีขั้นตอนดังนี้
ตั้งตรงเทียนเคราะห์ให้เรียบร้อย โดยใส่วัตถุประสงค์ของการเผาเทียนลงไปในเทียน เช่น ขอให้พ่อแม่บ้านมีความสุข หรือขอให้ได้รับโชคลาภและความเจริญรุ่งเรือง
ติดตั้งเทียนเคราะห์ในที่สมบูรณ์แบบ โดยเคราะห์ช่วงสงกรานต์จะใช้วันเสาร์ก่อนวันสงกรานต์หรือวันหยุดสงกรานต์ โดยที่ต้องติดตั้งเทียนเคราะห์ไว้ในที่ที่ไม่มีลมพัดหรือมีการเคลื่อนไหวของคนหรือสัตว์
ตั้งแต่งตรงข้างเทียนเคราะห์ด้วยดอกไม้ ผลไม้ หรือสิ่งประดิษฐ์ที่เกี่ยวข้องกับวัตถุประสงค์ที่ต้องการ และวางเครื่องพิมพ์ที่มีน้ำมันหอมใกล้เคียงกับเทียนเคราะห์
ตั้งเครื่องเสียงเพื่อให้เล่นเพลงพิธีกรรมบูชา เพื่อให้มีบรรยากาศของการบูชาเทียนเคราะห์
เมื่อทำการตั้งตรงและติดตั้งอุปกรณ์ให้เรียบร้อยแล้ว ให้เปิดเครื่องเสียงและเครื่องเล่นเพลงพิธีกรรมบูชา และเข้าร่วมการบูชาเทียนเคราะห์โดยให้เทียนไหลเป็นเวลาประมาณ 30 นาที หลังจากนั้นก็ถือเป็นอันเสร็จสิ้น
การเผาเทียนเคราะห์เป็นงานประเพณีที่มีความสำคัญมากในประเทศไทย จัดขึ้นในช่วงเดือนเมษายนถึงพฤษภาคมของทุกปี โดยส่วนใหญ่จะจัดในวันเสาร์แรกของเดือนพฤษภาคม เพื่อเรียกดวงวิญญาณของบรรพบุรุษและบรรพชุม มาแสดงถวายความอาลัย ตามประเพณีของชาวไทยสถานที่ที่จะทำการเผาเทียนเคราะห์นั้น ส่วนใหญ่จะเป็นบริเวณศาลเจ้า
ขั้นตอนการเผาเทียนเคราะห์มีความแตกต่างกันไปตามภูมิภาคและวัฒนธรรมของแต่ละพื้นที่ แต่ส่วนใหญ่ประกอบด้วยการตรวจสอบวันที่และเวลาที่จะทำการเผาเทียนเคราะห์ การเตรียมเทียนเคราะห์ และนำเทียนเคราะห์ไปวางที่เจ้าศีรษะ เพื่อแสดงถวายความอาลัยและเรียกดวงวิญญาณของบรรพบุรุษและบรรพชุม ในท้ายที่สุดจะทำการเผาเทียนเคราะห์ให้ไฟไหม้และดับลงด้วยการรดน้ำให้เหลือเพียงเถ้า